ölçü birimlerinin kabulünün anlam ve önemi hakkında bilgi
ölçü birimlerinin kabulünün anlam ve önemi
ÖLÇÜLER
Okka, dirhem v.d.’ye dayanan eski ölçülerin bırakılması ve kilo, gram, litre, metre v.d. uluslararası ölçülerin kabulü 26 Mart 1931′de, 1782 sayılı Ölçüler Kanunu ile gerçekleşti. Fakat gerek eski ölçülerin yenileriyle değiştirilmesi, gerek halkın alışması için bir geçiş dönemine ihtiyaç olduğu anlaşılıyordu. Bunu sağlamak için Ölçüler Kanununun 28. maddesi 2083 Sayılı kanunla değiştirildi ve yeni ölçülerin zorunlu olarak uygulanması 31 Aralık 1933′e ertelendi.
Ölçülerin Meriyete Konulması Hakkında
Kararname’nin 1933 ağustosunda ilân edilmesiyle, zorunlu uygulamaya geçişe dört ay gibi kısa bir süre kalmış oluyordu. 1934 başında uygulama başlayınca ortaya çeşitli aksaklıklar çıktı. Kanun koyucular, asıl güçlüğün eski ölçülerin yenileriyle değiştirilmesinden, yani maddi engellerden doğacağını sanmışlardı. Gerçekten de, ülkenin her yerinde kullanıla gelen sayısız okkaların, arşınların yerine kiloları, metreleri getirmek kolay değildi. Fakat uygulama, zorluğun bundan değil, iktisadi hayata yerleşmiş eski alışkanlıklardan ileri geldiğini gösterdi. Gerçekten de, her satıcı, okkasını sözgelimi altmış kuruştan sattığı bir yiyecekten on kuruş karşılığında kaç dirhem vereceğini hemen biliyordu. Buna karşılık, alışkanlığını sürdüren müşteri, satıcıdan gene diri hem üzerinden mal isteyince, satıcının önce bu dirhemin karşılığını gram olarak hesaplaması gerekiyordu; bu da, eldeki tahvil cetvellerine rağmen, çoğu okuma-yazma bilmeyen satıcıları zor durumlara; düşürüyordu. Yeni ölçülerin uygulaması İstanbul gibi büyük kentlerde kısa zamanda yaygınlaştığı halde, birçok kasaba ve köyde eski ölçüler uzun bir süre daha kullanıldı, sonra yavaş yavaş ortadan kalktı. .
| eski türk ölçüleri ve bugünkü karşılıkları | ||||||||
| UZUNLUK ÖLÇÜLERİ | ALAN ÖLÇÜLERİ | AĞIRLIK ÖLÇÜLERİ | ||||||
| ağaç |
6
| km | atik dönüm | 918,672 | m2 | bale veya balya | 205 | kg |
| arpa. |
2,16
| mm | ayak kare | 929,0341 | m2 | basttl | 119 | kg |
| arşın, zira, eriş |
68
| sm | büyük dönüm | 2 720 | m2 | batman | 5,888 | kg |
| ayak |
34
| sm | cedit dönüm | 2 500 | m2 | binter | 1,950 | kg |
| berid |
22,740
| km | cerip | 10000 | m2 | buğday | 0,0532 | gr |
| çubuk |
2,38
| m | evlek | 229,669 | m2 | çeki | 250 | kg |
| endaze |
60
| sm | şinik | 25 000 | m2 | çelik | 116 | kg |
| fersah |
5,685
| km | yeni evlek | 100 | m8 | denik | 0,8019 | gr |
| halebî |
1,30
| m | dirhem | 2,97 | gr | |||
| hat |
18
| mm | SIVI ÖLÇÜLERİ | gödek | 6,25 | kg | ||
| iiig |
1.296
| sm | aime | 130 | litre | kabak | 31,200 | kg |
| kadem |
37,5
| sm | ayak küp | 2,8 | litre | kantar | 64 | kg |
| merhale |
45,480
| km | galon | 4,5 | litre | kırat | 0.212Ö | gr; |
| parmak |
2,16
| sm | hat, çuvaldız | 340,80 | sm3 | kile (yaklş.) | 25 | kg |
| rubu |
4,32
| sm | İstanbul kilesi | 37 | litre | libre (yaklş.) | 500 | gr |
| seri |
3,79
| km | lüle | 10,9055 | litre | miskal | 4,5 | gr kg kg kg |
| tutam tuvaz . |
8,64 1,968
| sm m |
masura samla
|
1,3631 32,7144
| litre litre | okka, kıyye, vakıye şinik |
1,300 2.5
| |
| urub, sere |
17
| sm | şinik | 9,25 | litre | vezne | 10,692 | |
kaynak : Türkiye 1923-1973 Ansiklopedisi-1974 KAYNAK KİTAPLAR
EmojilerEmojiler